توضیحات
قشر دانشگاهی ایران برای نگارش متون علمی خود عموماً از نرمافزار مایکروسافت ورد استفاده میکنند. تِک/لاتِک، یک سیستم بسیار قوی برای حروفچینی اسناد است که در ایران نسبت به ورد کمتر شناخته شده است. سیستم حروفچینی تِک، به عنوان یک نمونهٔ عالی، کمنقص و حتّی بینظیر در سیستمهای نگارشی، به دلیل قدرت و زیبایی خاص آن در ریاضینویسی در گروههای ریاضی کاملاً شناخته شده و مورد استفاده قرار گرفته و میگیرد. نسخههای فارسی شدهای از این سیستم تا قبل از سال ۱۳۸۷ موجود بودند که برخی نقطه ضعفهای آنها موجب توقف گسترش آنها در یک دهه گذشته شده است.
بسته زیپرشین به عنوان راهکاری برای غلبه بر مشکلات سیستمهای فارسی موجود توسط وفا خلیقی در سال ۱۳۸۷ پایهریزی شد. بسیاری از نقاط ضعف سیستمهای پیشین خود را برطرف کرده و قابلیتهای فراوان زیپرشین موجب شد که به سرعت در جامعه دانشگاهی فراگیر شده و در حوزههای مختلف دانشگاهی همچون ریاضی، کامپیوتر، برق و فیزیک مورد استفاده محققین و دانشجویان قرار گیرد.
در چند سال اخیر آثار پراکندهای در خصوص نحوه استفاده از این سیستم منتشر شدهاند، اما کمبود یک منبع فارسی یکپارچه که جوابگوی کاربران تازهکار و علاقمندان استفاده از زیپرشین باشد مشهود مینمود. مشوق نگارندگان که از جمله کاربران قدیمی زیپرشین هستند، در نگارش این کتاب، پاسخ به این نیاز جامعه علمی و انتقال تجارب خود در استفاده از زیپرشین بود.
در کتاب حاضر، پس از ارائه مقدماتی درخصوص سیستم تِک/لاتِک و بیان دستورات پایهای لاتک، نحوه استفاده عملی از این سیستم آمده است. آشنایی با دستورات اصلی بسته زیپرشین، نحوه درست ریاضینویسی، فرمولنویسی، چگونگی درج تصویر، نمودار، الگوریتم و مدیریت مراجع، مطالب بعدی کتاب میباشند. در راستای جوابگویی به نیازهای کاربران دانشگاهی، فصولی به نحوه نگارش متون ریاضی، مقالهنویسی، پایاننامهنویسی، تولید اسلاید و پوستر در لاتک و زیپرشین اختصاص یافته است. چگونگی نصب زیپرشین، مروری بر تاریخچه پیدایش زیپرشین، مقایسه آن با سایر سیستمهای فارسی شده لاتک و بررسی چند ویرایشگر معروف نیز از نظر دور نمانده است.
درج مثالهای متنوع، کتاب را کاربردی کرده است. علاوه بر مثالهای ساده، در جای جای کتاب نمونه مثالهای جالبی تحت عنوان قدرت لاتک گنجانده شده است. گرچه که توضیح برخی از این مثالها از سطح کتاب حاضر فراترند، اما خواننده را با قابلیتهایی از لاتک آشنا میکند که عموماً کاربران فارسیزبان آگاه از این توانمندیها نیستند. کدمنبع این مثالها در انتهای کتاب برای استفاده خواننده علاقمند آمده است. امیدواریم بتوانیم در فرصتی دیگر به شرح مفصل این امکانات پیشرفته بپردازیم.
در حال حاضر در برخی دانشگاهها نحوه حروفچینی با لاتک و زیپرشین در کنار درسهایی همچون «شیوه ارائه مطالب علمی و فنی»، «روش تحقیق» و «نرمافزار ریاضی» آموزش داده میشود. به جز موضوعات مرتبط با حروفچینی متن که مبحث اصلی کتاب است، نگاهی به چگونگی استخراج و درج اطلاعات کتابشناختی در اسناد لاتک، بیان نسبتاً تفصیلی ریاضینویسی، ذکر مبانی نگارش مقاله و پایاننامه از جمله دیگر مواردی است که کتاب حاضر را میتواند در جایگاه یک کتاب آموزشی در دروس فوق قرار دهد.