درباره ما

این سایت درباره حروف‌چینی نوشته‌های فارسی با LaTeX (بخوانید لاتِک) است.

LaTeX چیست؟

در سال ۱۹۷۸ میلادی، دانلد کانوث که یکی از مشهورترین استادان علوم کامپیوتر در دانشگاه استنفورد آمریکاست، هنگام بازبینی نسخه پیش از چاپ جلد دوم کتاب مشهورش به نام هنر برنامه‌نویسی کامپیوتری، از کیفیت بسیار پایین حروف‌چینی آن شوکه شد. به همین خاطر تصمیم گرفت که خود یک سیستم حروف‌چینی ابداع کند که برای حروف‌چینی متن‌های علمی و مخصوصاً متن‌هایی که دارای  فرمول‌های ریاضی است، کیفیت بالایی داشته باشد. این سیستم، TeX نام گرفت. او ابتدا فکر می‌کرد که این کار، ۶ ماه طول می‌کشد. اما  چون مجبور بود که بسیاری از جنبه‌های مربوط به حروف‌چینی حرفه‌ای مانند چینش حروف در صفحه، الگوریتم‌های شکستن خط، فاصله بین حروف و فرمول‌های ریاضی، قالب‌بندی صفحات، نحوه اضافه کردن پانویس، شکل و جدول و … را در نظر بگیرد، ساخت این سیستم حروف‌چینی، ۱۰ سال به طول انجامید. صرف این مقدار زمان، ارزشش را داشت. چون سیستمی بوجود آمد که نوشته‌های مختلف را با کیفیت بسیار بالایی، حروف‌چینی می‌کرد. اما این کیفیت حیرت‌آور، هزینه‌ای هم داشت و آن، پیچیدگی کار با این سیستم بود. به همین خاطر، در سال ۱۹۸۵، ریاضی‌دانی به نام لسلی لامپرت، مجموعه‌ای از دستورات را ایجاد کرد که به کاربر اجازه می‌داد به آسانی با TeX ارتباط برقرار کرده و با آن کار کند. او ۲ حرف اول نام خانوادگی خود یعنی La را به TeX اضافه کرد و نام آن‌را LaTeX گذاشت.

از اوایل سال ۱۳۷۰ تا به امروز، تلاش‌های زیادی شده است تا بتوان با استفاده از لاتک، نوشته‌های فارسی را هم حروف‌چینی کرد. حاصل این تلاش‌ها، ساخت نرم‌افزارهای مختلفی مانند تک‌پارسی و فارسی‌تک توسط افراد و گروه‌های مختلف بوده است که هر کدام از آن‌ها، دارای محاسن و معایب خاص خود بوده‌اند. در سال ۱۳۸۷، اولین نسخه از زی‌پرشین توسط جناب آقای دکتر وفا کارن‌پهلو (مدیر Persian TeX Group) منتشر شد. زی‌پرشین، یک بسته‌ حروف‌چینی رایگان فارسی مبتنی بر لاتک است که تحت همه سیستم‌عامل‌های ویندوز، لینوکس و مک به خوبی اجرا می‌شود.

هدف سایت (گروه) پارسی‌لاتک، ترویج استفاده از سیستم حروف‌چینی لاتک در بین کاربران فارسی‌زبان است. اهم امور انجام شده و در حال انجام توسط اعضای این سایت به شرح زیر است:

  • راه‌اندازی تالار گفتگو برای پرسش و پاسخ کاربران فارسی‌زبان تک
  • اطلاع‌رسانی از آخرین تغییرات دنیای تک مربوط به کاربران فارسی‌زبان
  • راه‌اندازی ویکی برای سامان‌دهی به اطلاعات موردنیاز کاربران
  • بیان ترفندها و راهکارهای جالب
  • ایجاد استیلهای مناسب برای پایان‌نامه و مجلات
  • ساخت و پشتیبانی ابزارهای مرتبط با حروف‌چینی فارسی در لاتک، مانند:
    • مبدل فایلهای فارسی‌تک به زی‌پرشین
    • استیل‌های فارسی مبتنی بر زی‌پرشین برای قالب‌دهی به مراجع
    • اصلاح ویرایشگر TeXMaker به منظور آسان‌سازی حروف‌چینی دوجهته اسناد تِک
    • قلمهای فارسی مناسب
    • برخی بسته‌های مرتبط با فارسی
  • آماده‌سازی، فروش و ارسال دی‌وی‌دی
  • تهیه و فروش قالب‌های کتاب، فرهنگ لغت و فیلم‌های آموزشی لاتک
  • آماده سازی نمونه مثال‌های مختلف و بروزرسانی آنها همگام با تغییرات دنیای تک
  • برگزاری کارگاه‌های آموزشی

قابل ذکر است که پیشرفت‌های چندساله اخیر استفاده از لاتک در بین فارسی‌زبانان، به زی‌پرشین، کار ارزشمند جناب آقای دکتر وفا کارن‌پهلو برمی‌گردد. ایشان در حال حاضر مدیر Persian TeX Group و نویسنده و توسعه دهنده‌ی این بسته و بسته‌های دیگری هستند که جا دارد از زحمات ایشان تشکر و قدردانی شود. Persian TeX Group جدا از سایت پارسی‌لاتک و ویژه نویسندگان زی‌پرشین و bidi است.

مسؤولیت صحت و سقم مطالب مندرج در این سایت به عهده نویسندگان مطالب بوده و احیاناً اگر اشتباه یا مشکلی وجود داشته باشد،‌ متوجه زی‌پرشین نیست.

از ابتدای شکل‌گیری گروه پارسی‌لاتک افراد زیادی در خصوص مواردی همچون سازگاری ویرایشگرها، آماده‌سازی مثال‌ها و صفحات وب، پاسخگویی به سؤالات و گزارش باگ به توسعه و ترویج لاتک در بین پارسی‌زبانان کمک نموده‌اند که اسامی برخی به ترتیب حروف الفبا در این صفحه از ویکی آمده است.